Bạn muốn tìm hiểu về nuôi ngan nhưng chưa biết cách làm, bạn đang băn khoăn vì chưa biết nên nuôi giống ngan nào. Ở bài viết này chúng tôi sẽ hướng dẫn kỹ thuật nuôi ngan nhanh lớn, cho thịt ngon hơn, và cung cấp nhiều cách nuôi ngan hiệu quả dành cho người nông dân.
NỘI DUNG
Các giống ngan nuôi:
Ngan nuôi được phân loại như sau:
Giống ngan Pháp:
Là giống ngan nhà có nguồn gốc từ Pháp và có nhiều dòng khác nhau, trong đó có đặc điểm chung là có sản lượng trứng cao và ổn định. Tuổi thành thục sinh dục con trống 28- 29 tuần tuổi.
Trung bình, sản lượng trứng qua 2 chu kỳ đẻ đạt 200-210 quả/mái/năm, tỷ lệ phối cao từ 93-94%, tỷ lệ ấp nở 88%.
Giống ngan nội:
Ngan nội là các giống ngan nội địa của Việt Nam.
Chúng cũng có nguồn gốc xa xưa từ Nam Mỹ, được nhập vào Việt Nam từ lâu, được nuôi nhiều ở nhiều nơi thuộc vùng Đồng bằng Sông Hồng.
Có 3 loại màu lông: trắng (ngan Ré), loang trắng đen (ngan Sen) và màu đen (ngan Trâu)
Giống ngan nhà:
Ngan nhà (Danh pháp khoa học: Cairina moschata forma domestica) là loại ngan đã được thuần hóa, chọn giống trở thành một loài gia cầm và được đưa vào chăn nuôi rộng rãi để lấy các sản phẩm như thịt, trứng và lông cho nhu cầu của con người.
Ngan nhà được thuần hóa đầu tiên tại châu Mỹ thời kỳ Tiền Kha Luân Bố (pre-Columbian times) bởi những người da đỏ bản địa ở đây từ những phân loài ngan hoang dã biết bay.
Tham khảo bài viết:
Cách nuôi ngan con mới nở:
Ngan con sau khi thoát ra khỏi vỏ trứng thì cơ thể còn rất yếu, vì thế nên người nông dân cần chú ý áp dụng đúng cách chăm sóc và quan sát ngan mới nở hàng ngày.
Đặc điểm của ngan con mới nở:
Ngan con có sự mẫn cảm rất lớn đối với sự mất nước, do thận chưa hoàn chỉnh, bởi vậy cần cho ngan uống nước đầy đủ ngay khi mới nở, đặc biệt là uống chất lợi tiểu ngay từ buổi đẩu cho tới 18 ngày sau.
– Đây là giai đoạn rất quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại, bởi tỷ lệ hao hụt đầu con sẽ cao, đàn ngan sẽ phát triển không bình thường nếu việc chăm sóc không tốt.
Có 2 giai đoạn:
– Úm ngan: 1-28 ngày tuổi.
– Nuôi ngan con: 29-84 ngay tuổi.
Kỹ thuật nuôi:
Ngan con được chọn thường là nở ra ngày 34 hoặc 35. khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, lông bông, mắt sáng, có màu sắc lông tơ đặc trưng của giống. Loại bỏ hết các con có khuyết tật: khoèo chân, hở rốn, khô chân, bết lông, quá nhỏ…
Chuồng nuôi:
+ Trước khi đưa ngan vào nuôi, chuồng cần được vệ sinh, khử trùng chu đáo bằng formalin 0,05% và được quét vòi trước 3-5 ngày.
+ Nơi nuôi cần đảm bảo khô ráo, thoáng mát về mùi hè, ấm về mùa đông.
+ Trước khi đưa ngan về, chuồng cần được sưởi ấm 4-5 giờ.
+ Cần chú ý chống chuột cho ngan con bằng lưới mẳt cáo
Vật dụng cần thiết:
+ Cót quáy: Nhất thiết trong những ngày đẩu phải quây ngan trong các quây cót có chiều cao 0,5m, chiều dài 4,5m với 7-100 ngan/quây.
+ Bóng điện: Sử dụng bóng điện 100W để thắp sáng và sưởi ấm. Mùa hè 1 bóng/quây; mùa đông 2 bóng/quây.
Thời gian thắp sáng 24/24 giờ trong 2 tuần đầu. Các tuần sau 20 giờ/ngày, Bóng điện được phân bố treo cách nền chuồng 0,5m đảm bảo cung cấp nhiệt đều trong quảy. Cần đảm bảo 10 w/m2 chuồng nuôi (15-20 lux/m2)
+ Máng ăn:
Cần có đủ máng ăn cho mãi ngan trong một lần cho ăn. Khay ăn có thể bằng tôn, có cấu tạo như sau:
Cao 2cm, rộng 40cm, dài 60cm đảm bảo cho 25-30 ngan con/khay.
+ Máng uống:
Đảm bảo cung cấp nước sạch cho ngan 25 – 30 ngan/máng.
Loại máng 1,5 lít: Sử dụng trong 7 ngày đầu.
Loại máng 4 lít: Sử dụng ở các tuần tuổi lớn hơn để khi cần uống phòng bệnh.
Nước uống c 0,3- 0,4 lít/con/ngày.
Lựa chọn giống ngan tốt:
Hiện nay, các giống ngan rất đa dạng và chia thành 2 nhóm chính:
– Giống ngan nội: bao gồm các giống như ngan Trâu, ngan Dé, ngan Sen… Mặc dù giống ngan nội cho năng suất thịt, trứng thấp nhưng bù lại chúng rất dễ nuôi, thích nghi tốt với phương thức chăn thả quảng canh, sức đề kháng cao, ít bệnh tật và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của nước ta.
– Giống ngan ngoại: R31, R51, R71… là giống ngan Pháp. Ưu điểm lớn nhất của giống ngan ngoại chính là cho năng suất thịt, trứng rất cao. Do vậy, một trong những cách nuôi ngan nhanh lớn chính là sử dụng giống ngoại nhập để tăng hiệu quả chăn nuôi.
Lựa chọn những con ngan con nở đúng sau 34 -35 ngày ấp trứng, khỏe mạnh, tác phong nhanh nhẹn, lông khô và bông, mắt sáng. Không lựa chọn các con có một trong những đặc điểm sau: khèo chân, bết lông, bết hậu môn, kích thước quá bé, hở rốn,…
Ngan đực có tốc độ tăng trưởng và kích cỡ thương phẩm lớn hơn ngan cái. Do vậy, nếu bà con nuôi ngan lấy thịt thì nên chọn những con ngan đực để nuôi sẽ thu được hiệu quả kinh tế cao hơn. Trong đàn ngan mới nở, những con ngan đực thường đầu to, mỏ dài, chân to hơn và không linh hoạt bằng ngan mái.
Nuôi giống ngan Pháp
Nuôi ngan đẻ siêu trứng
Nuôi ngan sinh sản lấy giống
Nuôi ngan lấy gan béo
Nuôi ngan lấy thịt
Nuôi ngan Vịt
Tham khảo bảng hướng dẫn kỹ thuật nuôi ngan và chăn thả sau:
| Độ tuổi | Diện tích chuồng |
| Từ 1 – 10 ngày tuổi | 25 – 35 con/mét vuông chuồng |
| Từ 11 – 30 ngày tuổi | 15 – 20 con/mét vuông chuồng |
| Từ 30 ngày tuổi trở lên | 5 – 6 con/mét vuông chuồng |
Cách chăm sóc và nuôi ngan con mới nở:
Nuôi ngan con hay còn gọi là “úm”. Khi này, chúng ta cần phải sát trùng chuồng trại trước khi úm ngan. Dùng chất độn như mùn cưa, hoặc rơm rạ băm nhỏ để làm chất độn chuồng.
Nhiệt độ trong chuồng úm ngan
Mỗi độ tuổi của ngan cần duy trì nhiệt độ thích hợp để đảm bảo ngan khỏe mạnh nhất:
- Duy trì nhiệt độ từ 31 – 32 độ C khi ngan đạt từ 1 – 3 ngày tuổi
- Duy trì nhiệt độ từ 29 – 30 độ C khi ngan đạt từ 4 – 8 ngày tuổi
- Duy trì nhiệt độ từ 27 – 28 độ C khi ngan đạt từ 9 – 13 ngày tuổi
- Duy trì nhiệt độ từ 25 – 26 độ C khi ngan đạt từ 14 – 28 ngày tuổi
Nhiệt độ chuồng nuôi được đo tại khoảng cách cao ngang đầu ngan là chuẩn nhất. Trên 28 ngày tuổi có thể cho ngan sống theo nhiệt độ của môi trường tự nhiên.
Độ ẩm không khí khi nuôi ngan con
Ngan sinh trưởng tốt nhất ở độ ẩm từ 60 – 70%, đặc biệt đối với ngan con. Do vậy, để đảm bảo độ ẩm của chuồng nuôi lý tưởng nhất, cần phải rắc thêm chất độn chuồng để hút bớt ẩm, giữ không gian luôn khô ráo. Bởi vì độ ẩm của khí hậu nước ta thường rất cao, dao động từ 80 – 90%.
Chế độ chiếu sáng khi nuôi ngan con
Cần chiếu sáng 24/24 tiếng cho đến khi ngan con đạt 1 tuần tuổi. Chiếu sáng 20/24 tiếng đến khi ngan con đạt 2 tuần tuổi. Chiếu sáng 16/24 tiếng cho đến khi ngan con đạt 3 tuần tuổi. Từ 4 tuần tuổi trở đi cho ngan sống theo điều kiện sáng tự nhiên.
Đảm bảo máng ăn, máng uống sạch sẽ, chuồng nuôi phải thoáng nhưng không được cho gió lùa và đảm bảo cung cấp đủ ánh sáng. Trước khi thả ngan con vào phải sưởi ấm chuồng nuôi.
Điều kiện môi trường khác
Ngan con dưới 2 tuần tuổi cần đảm bảo không cho gió lùa vào chuồng. Cần đảm bảo cung cấp đầy đủ nước sạch cho ngan uống theo nhu cầu. Ngan dưới 1 tuần tuổi phải cho uống nước ấm trên 15 độ C.
Trong trường hợp thời tiết giá lạnh, sử dụng lò sưởi dạng bếp than ủ trấu hoặc thắp đèn sợi đốt để giữ ấm cho ngan. Nên sử dụng loại bóng 75W thắp cho 1 quây chứa 60 -70 con ngan con. Nếu sử dụng bếp sưởi lưu ý dẫn khói thải ra ngoài chuồng, tránh làm ngan con ngạt khí.
Quây ngan con bằng cót ép có chiều cao 0,5m, dài 4.5 m cho 60 -70 ngan con. Sau 5 ngày, kích cỡ ngan tăng nhanh nên mở rộng diện tích để tránh chật chội. Sau 3 tuần có thể bỏ quây và cho ngan sống trong chuồng.
4. Kỹ thuật nuôi ngan lấy thịt
Thức ăn nuôi ngan
Khi mới bắt ngan giống về nuôi, bà con có thể cho ngan ăn cám tổng hợp dành cho ngan con cho tới khi tròn 4 tuần tuổi hoặc tận dụng thức ăn có sẵn của gia đình để trộn theo công thức sau. Lưu ý, ngan con còn bé, nên sử dụng máy băm nghiền đa năng 3A để thái nhỏ rau hoặc xay nát nhuyễn mồi tươi như: cua, cá, ốc… mới cho vật nuôi ăn, tránh làm hóc hoặc khó tiêu hóa.
Chế biến thức ăn chăn nuôi ngan bằng máy băm nghiền đa năng 3A
Bà con có thể tham khảo khẩu phần ăn cho ngan con trong bảng dưới đây:
| Tuổi ngan (ngày) | Nguyên liệu phối trộn | Lượng thức ăn (g/con/ngày) | Số bữa /ngày |
| 1 – 3 | 8g cơm, 2g bèo hoặc rau băm nhỏ | 10 | 6 – 7 |
| 4 – 7 | 10g cơm, 4g mồi tươi, 2g đậu xanh, 3g rau bèo thái nhỏ | 19 | 5 – 6 |
| 8 – 10 | 18g cơm, 5g mồi tươi, 3g đậu xanh, 5g rau bèo thái nhỏ | 31 | 4 – 5 |
| 11 – 14 | 20g thóc luộc, 10g cơm, 6g mồi tươi, 4g đậu xanh, 10g rau bèo thái | 50 | 4 |
| 15 – 21 | 50 thóc sống, 16g mồi tươi, 8g đậu xanh, 8g rau bèo thái | 82 | 4 |
Vịt trên 21 ngày tuổi có thể chăn thả ngoài đồng ban ngày để chúng tự kiếm thêm thức ăn. Ban đêm về cho ăn thêm thức ăn tại chuồng bằng phụ phẩm nông nghiệp, cám tổng hợp hoặc thức ăn hỗn hợp tự chế. Trong trường hợp bà con sử dụng phương thức nuôi nhốt hoàn toàn, có thể cho ăn cám tổng hợp hoặc thức ăn hỗn hợp tự chế theo các công thức như sau:
| Khẩu phần 1 | % | Khẩu phần 2 | % |
| Thóc tẻ bỏ trấu | 55,55 | Ngô | 35,61 |
| Đỗ tương khô | 20 | Sắn khô | 20,00 |
| Cám tẻ | 15 | Khô đâu tương 44% premix | 30,01 |
| Bột cá nhạt | 7 | Khô dầu dừa | 3,00 |
| Premix khoáng | 2 | Khô dầu cọ | 3,00 |
| Premix vitamin | 0,4 | Bột cá nhạt 60% premix | 2,00 |
| Bột thịt xương | 3,00 | ||
| DCP (Dicanxi photphat) 17P | 1,60 | ||
| Premix Vitamin khoáng | 0,25 | ||
| Muối ăn | 0,04 | ||
| Choline chloride 60% | 0,07 | ||
| DL – Methionine | 0,13 | ||
| Natri bicacbonat | 0,27 | ||
| Mycofix Plus 4.0 | 0,05 | ||
| Dầu thực vật | 1,78 |
Ngan từ 1 – 21 ngày tuổi cần đảm bảo lượng đạm dễ tiêu chiếm 20%. Ngan từ 22 – 56 ngày tuổi cần đảm bảo 16% lượng đạm dễ tiêu trong khẩu phần ăn. Ngan sau 56 ngày tuổi cần đạt 15% đạm dễ tiêu. Không cung cấp đủ lượng đạm trong khẩu phần ăn dễ khiến ngan mổ cắn nhau. Cách nuôi ngan nhanh lớn không khó, chỉ cần đảm bảo đủ nhu cầu dinh dưỡng cho vật nuôi. Không cho ngan ăn thức ăn ôi thiu, ăn bữa nào hết bữa đó, cho ăn từ từ, ăn hết mới cho ăn tiếp.
Chăm sóc đàn ngan
Dọn vệ sinh chuồng trại, rửa sạch máng ăn máng uống hàng ngày. Đảm bảo môi trường sạch sẽ cho ngan sinh trưởng và phát triển tốt.
Định kì 2 lần/tháng sát khuẩn chuồng trại.
Theo dõi tình trạng của ngan hàng ngày để đánh giá tình trạng sức khỏe:
- Nếu ngan di chuyển và phân bố đều trong chuồng tức là đàn ngan đang ở trạng thái khỏe mạnh và môi trường sống đang thoải mái nhất.
- Ngan con chụm đống lại tức là đang bị lạnh.
- Ngan con há hốc mỏ, cánh dơ lên tức là đang quá nóng.
- Ngan không di chuyển mà nằm tại khu vực nhất định là đang bị gió lùa.
- Lông ngan bết dính là môi trường sống ẩm thấp kết hợp với chế độ dinh dưỡng không đủ.
5. Lịch tiêm vacxin phòng bệnh hoặc bổ sung vi chất cho ngan
| Ngày tuổi | Thuốc và vacxin |
| 1 – 3 | – Bổ sung vitamin: B1, B – complex, ADE hoặc dầu cá.– Dự phòng bằng kháng sinh Ampi – coli, Steptomycin…– Tiêm vacxin phòng dịch tả lần 1. |
| 18 – 25 | Bổ sung vitamin và kháng sinh phòng bệnh. |
| 28 – 46 | Sử dụng các loại kháng sinh dự phòng bệnh E.coli, tụ huyết trùng, phó thương hàn kết hợp với vitamin. |
| 56 – 60 | Tiêm vacxin phòng dịch tả lần 2. |
| 70 – 120 | Sử dụng kháng sinh dự phòng bệnh, kết hợp bổ sung vitamin định kì 1 – 2 tháng/lần trong 3 – 5 ngày. |
| 180 – 190 | – Tiêm vacxin phòng dịch tả lần 3.– Sử dụng kháng sinh và bổ sung vitamin phòng bệnh trong giai đoạn đẻ trứng. |
| Sau khi đẻ 6 tháng | – Tiêm vacxin phòng dịch tả mũi nhắc lại.– Định kì phòng bệnh bằng kháng sinh 1 – 2 tháng/lần. |
6. Một số bệnh thường gặp ở ngan
Bệnh tụ huyết trùng
Ngan có biểu hiện: số cao, xù lông, khó thở, ăn kém, chậm chạp, ủ rũ. Bệnh khiến viêm đường hô hấp, làm nước mắt, nước mũi chảy, tiêu chảy dạng trắng nhầy rồi sau chuyển sang màu vàng lục. Bệnh lâu dần khiến ngan sưng khớp chân, khó di chuyển và cơ thể gầy yếu.
Nguyên nhân mắc bệnh tụ huyết trùng thường do thời tiết thay đổi đột ngột hoặc do môi trường sống thay đổi, chế độ dinh dưỡng kém và nuôi nhốt chật chội.
Phòng bệnh bằng cách nuôi đúng theo mật độ khuyến cáo. Chăm sóc và quản lý đàn ngan tốt, cho ăn đủ chất và đủ lượng kết hợp tiêm phòng vacxin đầy đủ.
Chữa trị bằng cách tiêm bắp lườn một trong các loại kháng sinh sau đây: Peniciline, Streptomycin, Oxytetracylin, Kanamycin…
Bệnh phó thương hàn
Ngan mới nở mắc bệnh sẽ chết ngay. Ngan lớn hơn sẽ tiêu chảy nặng, khiến cơ thể mất nước nghiêm trọng, điệu bộ ủ rũ, cánh xã xuống, lông dựng ngược. Ngan có biểu hiện thần kinh như: đi loạng choạng, run, lắc đầu và nghẹo cổ. Ngan đang trong thời kì sinh sản sẽ làm giảm tỉ lệ ấp nở thành công.
Do chưa có vacxin phòng bệnh nên vệ sinh môi trường nuôi ngan là cách phòng bệnh hữu hiệu nhất. Định kì sát khuẩn chuồng trại kết hợp bổ sung đầy đủ dưỡng chất nâng cao sức đề kháng.
Sử dụng một trong các loại thuốc sau để trị bệnh: Sulfaquino xaline 1% trộn vào thức ăn hoặc Nofloxan, Enrofloxaxin…
Chuồng nuôi:
Chuồng nuôi và dụng cụ phải rửa sạch sẽ, trống chuồng trước khi nuôi 15 – 20 ngày . Cần được xử lý theo qui trình vệ sinh thú y, quét hoặc rắc vôi đặc 40%, khử trùng bằng formol 3% từ 2 – 3 lần. Trước khi xuống ngan con 1 – 2 ngày, phun khử trùng lần cuối cùng (đóng kính cửa để phun sau 5h đến 7h mới mở ra).
Máng ăn:
Dùng máng ăn bằng tôn có kích thước 70 cm – 2,5 m sử dụng cho 70 – 100 con 1 máng.
Máng uống:
Giai đoạn 1-2 tuần tuổi sử dụng máng uống tròn loại 2 lít.
Giai đoạn 3-12 tuần tuổi sử dụng máng uống tròn loại 5 lít, dùng cho 20-30 con 1 máng đảm bảo cung cấp 0,3-0,5 lít nước mỗi con 1 ngày, đảm bảo cung cấp đủ nước sạch cho ngan.
Chụp sưởi:
Có thể dùng hệ thống lò sưởi hoặc bóng điện đảm bảo cung cấp nhiệt cho đàn con. Dùng bóng điện 75W 1 quây (60 – 70 ngan). Mùa đông 2 bóng 1 quây, ở nhiều nơi không có điện dùng bếp than lò ủ trấu v.v… Cần hết sức chú ý phải có ống thông khí thải của bếp trấu và lò ủ trấu ra ngoài chuồng. Nếu không hàm lượng khí độc cao gây ảnh hưởng tới sức khoẻ đàn ngan.
Quây ngan:
Dùng cót ép làm quây, chiều cao 0,5m; dài 4,5; sử dụng cho 60-70 con 1 quây, từ ngày thứ 5 tăng dần diện tích quây để cho ngan vận động, ăn uống. Từ cuối tuần thứ 3, đầu tuần thứ 4 trở đi bỏ quây để cho ngan vận động, ăn uống được thoải mái.
Rèm che:
Dùng vải bạt, cót ép hpặc phên liếp che xung quanh chuồng nuôi ngan con để giữ nhiệt và tránh gió lùa.
Chất độn chuồng:
Chất độn chuồng phải đảm bảo khô, sạch, không ẩm mốc sử dụng phôi bào, trấu, nếu không có dùng cỏ rơm khô băm nhỏ v.v…phun thuốc sát trùng bằng formol 2%. Chất độn chuồng nuôi ngan phải thay thường xuyên.
Sân chơi:
Cần có sân, hoặc vườn với mương nước sạch cho ngan vận động và tắm từ giữa tuần thứ 3 trở đi. Hàng ngày rửa thay mương nước 2 lần đảm bảo ngan luôn được tắm nước sạch.
Chọn ngan giống:
Chọn Ngan nở đúng ngày (từ ngày 34 và 35) khoẻ mạnh nhanh nhẹn. Lông bông, mắt sáng, bụng gọn, chân mập, có màu lông tơ đặc trưng của giống. Nên tách ngan trống, ngan mái nuôi riêng từ lúc 1 ngày tuổi. Ngan R31: lông màu vàng chanh, có phớt đen ở đuôi, ngan R51: lông màu vàng hoặc rơm, chân và mỏ màu hồng, có hoặc không có đốm đen trên đầu. Ngan siêu nặng: Lông màu vàng, vàng rơm có hoặc không có đốm đen trên đầu, chân và mỏ màu hồng.
2. Mật độ
Tuỳ thuộc vào điều kiện chăn nuôi, mùa vụ và khí hậu mà quyết định mật độ chuồng nuôi. Mật độ vừa phải thì Ngan sinh trưởng và phát triển tốt và hạn chế được sự lây nhiễm bệnh tật. Từ 0-4 tuần tuổi: 15-20 con trên m2 nền chuồng. Từ 9-12 tuần tuổi: 5-7 con trên m2 nền chuồng cộng với diện tích sân chơi bằng 2 lần diện tích nền chuồng.
4. Nhiệt độ và chế độ chiếu sáng
Ngan không tự nhiên điều chỉnh được thân nhiệt trong 2 tuần đầu mới xuống chuồng. Do vậy cần được đảm bảo được nhiệt độ cho ngan, nếu nhiệt độ không thích hợp thì tỷ lệ nuôi sống, khả năng sing trưởng bị ảnh hưởng, ngan dễ mắc bệnh về đường hô hấp, tiêu hoá.
Khi đủ ấm ngan nằm rải đều trong quây, khi thiếu nhiệt ngan nằm chồng lên nhau sát vào nguồn nhiệt. Nếu thừa nhiệt ngan nằm tản ra nguồn nhiệt nhào nhác khát nước. Ngan con cần chiếu sáng 24 trong ngày, ban ngày lợi dụng ánh sáng tự nhiên đảm bảo cường độ chiếu sáng 3W 1 m2 nền chuồng.
Kỹ thuật nguôi ngan hiệu quả nhất:
Hướng dẫn kỹ thuật nuôi ngan trên sàn lưới
Kỹ thuật nuôi ngan nhốt chuồng kín
Kỹ thuật nuôi ngan thả vườn